การชนไก่ในวิถีชุมชนเกษตรกรรม การชนไก่มีความสัมพันธ์กับวิถีชุมชนเกษตรกรรม โดยหลังจากการเก็บเกี่ยว ประมาณเดือนมกราคมของทุกปี จะมีการชนไก่เพื่อสร้างความสนุกสนานภายในชุมชน เรียกกันว่า “ชนกินตัว” ซึ่งหมายความว่าเมื่อไก่ตัวใดแพ้ก็จะถูกทำเป็นอาหาร และนำไปแบ่งปันกัน การชนไก่ในลักษณะดังกล่าวเป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นทั้งภายในชุมชนและระหว่างชุมชน ซึ่งนอกจากเป็นการสร้างความบันเทิง การชนไก่ยังเป็นการกระชับความสัมพันธ์ทางสังคมให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น หรือเป็นการใช้โอกาสนี้ทำการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท การชนไก่จึงเป็นการเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างผู้คนในหมู่บ้านและต่างหมู่บ้าน นอกจากนี้ การชนไก่ยังเป็นโอกาสของการจับกลุ่มสนทนาแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการคัดเลือกพันธุ์ไก่ การเลี้ยงดู สมุนไพรรักษาโรคไก่ การฝึกซ้อมไก่ รวมถึงการแลกเปลี่ยนไก่ สมัยก่อน ไก่ชนไม่ใช่เรื่องของความสนใจส่วนบุคคล แต่เป็นเรื่องของชุมชนย่านถิ่น ทำให้ชุมชนย่านถิ่นมีชื่อเสียงในฐานะที่มีไก่ชนพันธุ์ดี วิถีไก่ชนในบ่อนชนไก่ การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมในภาคเหนือตอนบน จากวิถีเกษตรกรรมเพื่อยังชีพ สู่เกษตรกรรมแผนใหม่ที่ขึ้นอยู่กับกลไกตลาด เน้นอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวและการบริการ ซึ่งมีจังหวัดเชียงใหม่เป็นศูนย์กลาง พร้อมกับการอนุรักษ์และฟื้นฟูภูมิปัญญาการเลี้ยงไก่ชน รวมทั้งการส่งเสริมการเลี้ยงไก่ชนเป็นสัตว์เศรษฐกิจ นับตั้งแต่ช่วงหลังปี 2540 เป็นต้นมา ส่งผลโดยตรงต่อการเพิ่มขึ้นของบ่อนชนไก่ทั้งที่ถูกกฎหมายและผิดกฎหมาย นอกจากเกษตรกร แรงงานรับจ้างก็เป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่เข้าบ่อนชนไก่ การขยายเมืองเข้าสู่พื้นที่ชนบท การกว้านซื้อที่ดิน…

บ่อนชนไก่ : โครงสร้างและการจัดความสัมพันธ์ องค์ประกอบของการพนันชนไก่ประกอบด้วย บ่อนชนไก่ ซุ้มไก่ (เจ้าของไก่) คนเล่นการพนัน (เจ้าของบ่อน เจ้าของซุ้ม มือน้ำ เจ้าของไก่ ผู้ชม) และผู้ชม ในบรรดาองค์ประกอบทั้งหมด บ่อนชนไก่มีบทบาทสำคัญในฐานะเป็นตัวเชื่อมความสัมพันธ์ของส่วนต่าง ๆ โดยทุกองค์ประกอบมีบทบาทหน้าที่ชัดเจน และมีกฎกติกา ข้อบังคับ หรือธรรมเนียมปฏิบัติที่ได้รับการยอมรับ การพนันชนไก่ไม่มีเจ้ามือรับแทง และบ่อนชนไก่มีหน้าที่จัดการชนไก่และอำนวยความสะดวกให้กับผู้ที่เข้าบ่อนเท่านั้น โดยไม่เกี่ยวข้องกับการเล่นการพนัน ในปัจจุบัน บ่อนชนไก่ไม่เพียงทำหน้าที่จัดให้มีการชนไก่ แต่ยังเป็นสถานที่ที่สามารถเล่นการพนันได้โดยถูกกฎหมาย ภายใต้พระราชบัญญัติการพนัน พ.ศ. 2478 และระเบียบกระทรวงไทย ว่าด้วยการพนันชนและกัดปลา พ.ศ. 2552 พัฒนาการของบ่อนชนไก่ในสังคมภาคเหนือตอนบน บ่อนชนไก่ส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในอำเภอรอบนอกตัวเมืองเชียงใหม่และลำพูน ซึ่งเป็นผลโดยตรงของการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมในพื้นที่ อันส่งผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่และวัฒนธรรม ประเพณีของผู้คน การชนไก่ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชุมชนมาตั้งแต่อดีตก็เป็นกิจกรรมหนึ่งที่แปรเปลี่ยนรูปแบบ…

ลักษณะเด่นของไก่ที่จะเป็นไก่ชน มีดังนี้ -กระดูกใหญ่ ไก่ที่มีกระดูกใหญ่ เป็นไก่ที่แข็งแรงและมีน้ำอดน้ำทน การมีโครงกระดูกที่ใหญ่ ก็เหมือนกับมีปอดขนาดใหญ่ ทำให้มีลมหายใจผ่านเข้า-ออกได้มาก จึงไม่เหนื่อยง่าย -หน้าอกใหญ่ ไก่ที่หน้าอกมีรูปร่างคล้ายหัวใจหรือใบโพธิ์ และมีกระดูกหน้าอกที่แข็งแรงและยาว เป็นไก่ที่ทรวงพลัง สามารถต้านแรงปะทะจากคู่ต่อสู้ได้ดี -นิ้วและอุ้งเท้า ไก่ตัวใดมีนิ้วก้อยตีบหรือเอนเข้าหานิ้วกลางมาก ไก่ตัวนั้นจะยืนไม่มั่นคง เพราะนิ้วก้อยไม่ได้รับน้ำหนักขณะที่ปะทะกับคู่ต่อสู้ ไก่ที่มีนิ้วสั้นและโต หรือมีนิ้วก้อยสั้นแต่ใหญ่ เวลายืนแข้งกางออก เดินดี หลักดี ถือว่าเป็นไก่ที่มีกำลัง กระโดดได้ดี เป็นไก่ที่ตีได้หนักหน่วงรุนแรง ไก่ที่อุ้งเท้าแฟบ จะรับน้ำหนักตัวได้ดีเวลาเคลื่อนไหว เพราะนิ้วเท้าสัมผัสกับพื้นตลอด การยืน เดิน และวิ่ง จึงทำได้ดี -ในความเป็นจริง ไม่มีไก่ตัวใดที่มีคุณลักษณะเด่นครบถ้วนไก่ชนส่วนใหญ่จะมีลักษณะดีและไม่ดีคละเคล้ากัน

ไก่ชน : จากการละเล่นสู่การพนัน การพนันพื้นบ้าน หมายถึงการเล่นการพนันในหมู่ชาวบ้าน โดยอาศัยการละเล่นบางอย่างที่มีอยู่เดิมเป็นช่องทาง พร้อมกับการดัดแปลงการละเล่นนั้นโดยนำกฎเกณฑ์การพนันมาประยุกต์กับกฎเกณฑ์การละเล่น ต่อมาการพนันพื้นบ้านมีการเปลี่ยนแปลงตามการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม เมื่อผนวกกับนโยบายของรัฐ ทำให้การละเล่นพื้นบ้านกลายเป็นส่วนหนึ่งของธุรกิจการพนันในที่สุด การพนันเป็นสิ่งผิดกฎหมาย เนื่องจากมันถูกพิจารณาว่าส่งผลกระทบต่อความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง และขัดต่อศีลธรรมที่สังคมยึดถือ พระราชบัญญัติการพนัน พ.ศ. 2478 มาตรา 4 จำแนกการพนันเป็นสองบัญชี คือบัญชี ก. และบัญชี ข. โดยการพนันในบัญชี ก. คือการเล่นที่ผิดกฎหมาย เช่น ไฮโลว์ ไพ่สามใบ การเล่นซึ่งมีการทรมานสัตว์ ฯลฯ แต่หากรัฐบาลเห็นว่าสถานที่ใดสมควรจะอนุญาต ก็อนุญาตให้เล่นได้ โดยออกเป็นพระราชกฤษฎีกา ส่วนการพนันในบัญชี ข. นั้นจัดให้มีขึ้นได้ เมื่อรัฐมนตรี เจ้าหน้าที่ หรือเจ้าพนักงานผู้ออกใบอนุญาตเห็นสมควรและออกใบอนุญาตให้หรือมีกฎกระทรวงอนุญาตให้จัดขึ้นโดยไม่ต้องมีใบอนุญาต…